Książki i filmy o życiu w gettach i obozach koncentracyjnych zaciekawiły mnie jakiś czas temu. Zdałam sobie sprawę, że tak naprawdę wiem na ten temat tylko tyle ile przekazano mi w szkole - czyli mam jedynie mgliste pojęcie o cierpieniu, śmierci i okrucieństwie, które tam były codziennością. Jako kilkunastoletnia dziewczynka odmówiłam wyjazdu na wycieczkę szkolną do Oświęcimia. Wiedziałam, że to miejsce przytłoczy mnie i wyjdę stamtąd z tysiącem pytań, na które do dziś nikt nie udzielił odpowiedzi. Nie poszłam również do kina na "Pianistę", tym razem "uchronił" mnie przed tym mój starszy brat zdając sobie sprawę z mojej dziecięcej jeszcze wrażliwości. Dopiero niedawno przełamałam się i zaczęłam chłonąć tą część historii ciągle chcąc wiedzieć więcej.

"Nadzieja umiera ostatnia" jest zapisem wspomnień Żydówki Haliny Birenbaum, która w czasie wybuchu II Wojny Światowej miała 10 lat. Do 13 roku życia udało jej się wraz z rodziną ukrywać w getcie warszawskim, wiele razy cudem uniknęli łapanek, wywozu do Treblinki i bezpośredniej śmierci z rąk esesmanów. Te "cuda" zawdzięczali głównie matce, jej silny charakter i pragnienie ochrony rodziny za wszelką cenę pomogły im długo uciekać przed losem jaki Niemcy przygotowali dla Żydów. Niestety, w końcu dobra passa się skończyła i trafili do transportu, który wywiózł ich do Majdanka.

Tego co przeżyła Halina w obozach w Majdanku, Oświęcimiu, Ravensbruck i Neustadt nie jestem Wam w stanie opowiedzieć. Myślę, że i sama autorka w swojej książce nie dała rady opisać całego zła, którego doświadczyła. Każdy dzień zaczynał się i kończył pod znakiem katorżniczej pracy, ciężkich chorób i epidemii, śmierci bliskich i obcych, walki o przeżycie. Pani Birenbaum oprócz strasznych obrazów, które mnie samą przyprawiały o dreszcze i nieraz łzy, nie zapomniała o świadectwie przyjaźni, miłości, siły charakteru więźniarek tak bardzo pragnących żyć, ani o nielicznych przypadkach "ludzkości" przejawianej przez oprawców - incydentach, które niektórym więźniarkom pozwoliły przeżyć trochę dłużej.

Tej książki nie da się ocenić. Takich wspomnień nie sposób zaklasyfikować, położyć na półkę z pozycjami "dobrymi", "średnimi"... dlaczego? Ponieważ jest to nie tylko zapis dokumentujący niezwykle ważny i bolesny fragment historii, ale także dlatego, że jest ona świadectwem życia i śmierci niewinnych osób, jedyną pamięcią i oddaną im czcią.

Chciałabym tą książkę polecić wszystkim. Jest to pozycja, która na długo pozostaje w pamięci, a wraz z nią osoby, które nie miały tyle szczęścia co Pani Halina, a na pamięć naszą zasługują jak nikt inny.

Wciąż są ze mną. Charlotte, Sean, Amelia, Willow, a nawet Marin i Piper. Są. Kołaczą się gdzieś w tej ciasnej przestrzeni mojego serca, która przeznaczona jest dla tych bohaterów książek, z którymi nie potrafię się rozstać. Którzy zostaną we mnie już do końca.

Kim są? Charlotte i Sean są troskliwymi rodzicami, wychowują dwie córki: nastoletnią Amelię, która jest córką Charlotte z pierwszego małżeństwa i ich wspólną - kilkuletnią Willow cierpiącą na OI - wrodzoną łamliwość kości. Willow jest narażona na złamania przy najmniejszych urazach, uderzeniu w stół, gwałtowniejszym przewróceniu się z boku na bok podczas snu, nie mówiąc o potknięciach. Dziewczynkę można skrzywdzić przytulając się do niej. Cierpienie fizyczne jest stałym elementem jej życia.

Przed Charlotte staje ciężki wybór - czy z pomocą prawniczki Marin oskarżyć Piper, swoją najlepszą przyjaciółkę, a zarazem ginekolożkę-położniczkę, o popełnienie błędu w sztuce - nie wykrycie OI u płodu, kiedy było to możliwe, a więc nie danie jej, matce, wyboru: urodzić czy nie? Czy warto dla lepszego życia swojej córki narazić ją i całą rodzinę na cierpienie spowodowane wyznaniem: "mogłam Cię nie urodzić, Willow". Czy rzeczywiście Charlotte mogłaby nie urodzić dziewczynki, która wie, że 100 miliardowa wyprodukowana kredka Crayola miała kolor niebiesko-fioletowy?

Rozterki i decyzje Charlotte wpłyną na życie całej rodziny. Na jej relacje z Seanem, na małą Willow. Gdzieś obok niezauważona cierpieć będzie Amelia przeżywająca okres nastoletniego buntu. Jak to wszystko się skończy? Jakie decyzje podejmą rodzice dziewczynek? Co stanie się z ich naznaczonym piętnem choroby, ale jednak szczęśliwym i spokojnym - o ile tak je można określić - życiem?

Autorka pisze stylem niezwykle lekkim, akcja toczy się szybko, dialogi są żywe. Cała książka jest pisana z perspektywy wszystkich członków dramatu w formie listu do Willow. W ten niesamowity klimat wplecione są przepisy - zapiski Charlotte - które urozmaicają i dodają uroku tej pozycji.

Niech moją recenzję zamkną słowa: jest to pierwsza od wielu lat książka, której zakończenia nie byłam w stanie przewidzieć i przez pół godziny po jej zamknięciu nie mogłam się otrząsnąć. Mimo iż opowieść jest literacką fikcją.

8/10